Türk kültür tarihi içinde emsalsiz yersi bulunan Türk tezip san'at?na genel bir bak?? yapt???m?z zaman; görürüz ki, kültürümüzün enginli?i kadar eski, Okyanus kadar hacimli, Karun kadar zengin, gül gibi asaletli, k?r çiçekleri gibi çe?itli, geometrinin güzelliklerinden ve bulu?lar?ndanyarat?c?l???ndan istifade eden, tarihin altun sayfalar? gibi evrim teorisini tatbik eden ve geçmi?den dersler alan, her güzele gönül veren, paleti ancak pertavs?zlarla görülebilen bir san'at dal? oldu?unu görürüz.
Türk tezyinat san'at?n? nerelerde görebiliriz diye dü?ündü?ümüzde ise; Kur'an-? Kerimler, Kur'an cüzleri, devlet büyüklerine ve maddî imkân? engin olan zengin Beylere takdim edilen Divanlar, felsefî, edebî, t?bbî, tarihî kitaplar, ferman, ber'at, hilye, murakka, v.b. eserlerde s?kca görülür. Ad? geçen eserlerin tezyinats?z olanlar? da elbette bulunmaktad?r.
Tezhip kelimesi, türkçede süsleme anlam?nda kullan?lmakta olup, arapçada altunlama anlam?na gelen tezyinattan gelme bir kelimedir. Sadece altunla yap?lan süslemeye ise; hâlkarî ad? verilmektedir.
Osmanl? ?mparatorlu?u'nun çökü?üne kadar devam eden geleneksel san'at?m?z rahmetli Ord.Prof.Dr. Ahmed Süheyl Ünver taraf?ndan Güzel sanatlar Fakültesi'nde ö?retilmeye ba?lan?lm??, 1950'li y?llarda maalesef bu san'at kolumuz üniversiteden kap? d??ar? edilmi?, daha sonra ise, yine Süheyl Ünver taraf?ndan ?stanbul T?p Fakültesi T?p Tar?hi Enstitüsü'nde özel kurslarla yeni nesillere ö?retilmi?, 1970'li y?llarda ayn? ö?retim Cerrah Pa?a T?p Fakültesinde devam etmi? bulunmaktad?r. Rahmetli dostum S.Ünver'in vefat?ndan sonra ö?rencileri Çiçek Derman, Kubbe Alt? Akademisinde, Topkap? Saray?'nda, Ankara'da Perihan Çetin ve k?z? Gülbin Mesera Türk Ev Kad?nlar? Birli?i'nde, Y?lmaz Özcan Millî Kütüphane'de özel kurslar?n? sürdürmü?lerdir. Ö?rencisi Azade Akar bu konuda bir kitap yazm?? ve Tercüman Yay?nlar? aras?nda yay?nlanm??t?r. Yine ö?rencisi Cahide Keskiner Y?ld?z Porselen Sanayiinde ?aheserler yaratm?? ve desene ait bir yay?nda bulunmu?tur. Hocan?n do?um tarihiolan ?ubat 1971'de ö?rencileri Yap? ve Kredi Bankas? Galatasaray Galerisinde muhte?em bir sergi açm??lard?r. Türk tezhip san'at? için Ord.Prof.Dr.Ahmed Süheyl Ünver unutulmaz bir simad?r. Hayat?n? bu konulara vakfetmi?tir.
Tezhip san'at? ataölyeleri, çe?itli as?rlarda sanata verilen de?ere göre merkezlere bölünmü?lerdir. Do?uda Kazvin, Tebriz, ?iraz, Ba?dad, Kahire ( Memlûk), Konya, Edirne, ?stanbul, olmak üzere önemli ?ehirlerdedir. Ayr?ca ta?rada da daha mütevazi küçük ataöyeler vard?r. Tezhip i?i, bir atölye çal??mas? oldu?u gibi tek san'atkâr taraf?ndan da yap?ld??? görülmektedir. ?lhanl? Tebriz ekolü eserlerine Camiü'l-Tevarih Uygur-Türk orjinli minyatürler ihtiva etmekte. |
DİPNOT : ÇA?MAN, Filiz- TANINDI, Zeren; Islamic Miniature Painting, Tercüman Kültür ve Sanat eserleri, güzel Sanatlar Matbaas?, ?stanbul, 1979.
ÖNEY, Gönül; Beylikler Devri Sanat? XIV.-XV. Yüzy?l(1300-1453) , Türk Tarih Kurumu Yay?nlar?, Ankara, 1989. |