TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ - TURK'S AND ISLAMİC CİVİLİZATİOAN, FOUNDATİONS, ART,HİSTORİCAL ART, HİSTORY
XIV-XIX. YÜZYIL VAKFİYELERİNDE TÜRK TEZHİP SANATINıNIN GELİŞİMİ, BATI TESİRLERİ ve GÜNÜMÜZDE YORUMLAYANLAR
XIV-XIX. YÜZYIL VAKFİYELERİNDE TÜRK TEZHİP SANATINıNIN GELİŞİMİ, BATI TESİRLERİ ve GÜNÜMÜZDE YORUMLAYANLAR

Sadi BAYRAM

Bilindiği gibi Türk kültür ve medeniyetinin mihveri vakıflar olup. Türk kültür ve medeniyeti vakıf kültürü çevresinde oluşmuş ve hayatiyetini devam ettirmiştir.
Anadolu Selçuklu ve Osmanlı mimarisi, sanatı, tarihi, sosyal-dini-ekonomik hayatı, yani Türk kültür ve medeniyeti incelendiğinde, karşımıza ilk anda, hep vakıf müesseseleri çıkmaktadır.
İnsan sevgisi, Allah rızası ve hayır duygusundan kaynaklanan bu müessese, yardımlaşmayı teşvik etmiş, zenginin fakire yardım etmesini sağlamış, dolayısıyla milletimize sosyal barışı getirmiş, sosyal patlamalara bir subap görevi ifa etmiştir. Türklerin üç kıt'aya rahat bir şekilde yayılmasının ve hükmetmesinin sebeplerini ahilik zihniyetiyle birleşen vakıf ruhunda aramak gerekir.
Padişahların, sultanları etrafındaki bürokratlara fazla mali imkân vererek, onlara mahalli ve sosyal ihtiyaçların giderilmesi ile mahallinden idare fikrini aşılamış, halkın sosyal-kültürel ve kamu ihtiyaçları vakıf yolu ile giderilmiş, devlet de fütühat ile uğraşma imkanına kavuşmuştur.
Aslında 20. yüzyıl başlarında batılılar, 19. asırdaki Orta-Doğu orientalistleri vasıtasıyla Türkler'den öğrendikleri vakıfları, 21.yüzyıla girerken üçüncü sektör olarak bize yeni bir buluş gibi geri sunmaktadırlar.
Vakıf müessesesine atılan ilk adım da bilindiği gibi vakfiyelerdir. Vakfiyeler zamanın mahkemeleri tarafından tasdik edilen, şahitler önünde yapılan bir bir nev`i senettir. Bu senetlerde, vâkıfın amacı, vakfın masrafları ve ilelebed yaşatılması için gelir getirici gayrimenkul veya menkuller, gelirlerin harcanacağı yerler ve istihdam edilen personelin maaşı, hayır şartlarını, idare şeklini, son olarak da mahkeme kararı ile şahitlerin ad ve unvanlarını ihtiva eder.
Dolayısı ile vakfiyeler, vakfın yapıldığı tarihteki memleketin, şahısların sosyo-kültürünü günümüze aynen yansıtırlar. Bu belgeler sade bir kağıt üzerinde yazılı olabileceği gibi, vakfı yapanın maddi durum ve şöhreti ile mütenasip süslemeli olanları da vardır. Vakfiyeler, rulo (tomar), ciltli kitap, birkaç sayfa veya tek bir varak bile olabilir.
Biz bu tebliğimizde, tezhipli olan vakfiyeleri inceleyerek, XV. yüzyıldan XX. yüzyıl başlarına kadar Türk tezhip sanatının seyrini, zirveye çıkmasını ve Batı ile münasebetlerimiz neticesindeki Türk baroğu, rokokosu ve ampirini incelemeye gayret edeceğiz.
İnceleyeceğimiz eserler, genelde Osmanlı eserleridir. Anadolu Selçuk Döneminden tezyinatlı orijinal vakfiye Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Kayıtlar Arşivi`nde yoktur. Arşiv'de suretleri bulunan Selçuklu vakfiyelerinin sayısı maalesef 100'ün altında olup, 70 civarındadır. Ancak Selçuklu vakıflarının sayısının binlerle ifade edildiğini de hatırdan çıkarmak doğru değildir. Müzelerde, kütüphanelerde ve şahıslar elinde nice vakfiyelerin olduğu bilinmektedir. Ancak Selçuk
üslubunu Kur'an-ı Kerim, Kur'an cüzleri veya diğer dini eserlerin tezyinatından tanıyoruz.
Selçuklu tezyinatı; genelde Kur'an-ı Kerim'in ilk sahifeleri ve bazan da sure başlarında bulunur. Lacivert zemin üzerinde altun yaldız veya beyaz renkle sure adı yazılır ve rumilerle süslenir. Erken dönem eserlerinde, başlıklarda kufi ve sülüs yazı dikkati çeker.
Erken dönem Osmanlı vakfiyelerindeki genel şema; Selçuk tesiri ile dikdörtgen olup, kenarlarda tığlar vardır. Tezhipli vakfiyelere en erken numune Fatih Sultan Mehmed'e aittir. Fatih Sultan Mehmed zamanında, dikdörtgen üstünde mihrabımsi veya akroterimsi bir alınlık görürüz. Tığlar alınlık üstünde yer alır. Sultan II. Bayazıd ile Kanuni'nin oğlu Şehzâde Mehmed'in Hududnâmesi Selçuklu Dönemini yansıtır. Şehzâde Mehmed'in vakfiyesi ile Kanuni Sultan Süleyman'ın vakfiyelerinde klâsik tezyinat zirveye çıkar. Sultan III. Murad ve II. Selim'de tezyinat zirveliğini korur, canlanma başlar.
XVII. yüzyıla kadar devam ederek zirveye çıkan klâsik Türk tezyinatı, Devletin ekonomik ve sosyal durumuna parelel, enflasyon ve Duraklama Devrine uygun olarak, sanatkâra verilen para azalınca, sürümden kazanabilmek amacı ile san`atkârlardan daha kolay, kaba eserler üretmişlerdir.
Lâle Devrinden itibaren batı ile yapılan temas neticesinde, batı üslûbu saraya girer. Ancak Sultan I.Mahmud vakfiyesinde gördüğümüz gibi, sanatcı, hem klâsik eser üretir, bu arada batılı üslûptanda numuneler de vermeye başlar. Yani her ikisinide üretir. Sultan II. Mahmud Döneminde ise. batılı üslûp daha ağır basar. XIX. yüzyılın ortalarından itibaren ise, ekonomi ve siyasi ortama uygun olarak, bozulma hakim olup, XX. yüzyıl başlarında, klâsik üslûptan maalesef eser kalmaz.
Ancak, şunu da hemen zikretmeliyiz ki, Barok-Rokoko karışımı üslûp; Osmanlı potasında eritilmiş olup, bunlara Türk Borok ve Rokokosu demenin daha doğru olacağı inancımızı belirtmeden geçmek, hatalı bir davranış olur.
Beylik döneminde lâcivert, beyaz, varak ve sürme altun yaldız, hâkim renkler olarak karşımıza çıkar. XV.asırda siyah, kiremitimsi turuncu, lâcivert, altun yaldız, cam göbeği sık görülür.
XVI. asırda ise, altun yaldız, siyah kontür, sıcak renkler hâkim olur. XVI. asır sonunda bir matlaşma, arayış göze çarpar. Beylik döneminde olduğu gibi eskiye dönüş, satır aralarının doldurulması gibi değişiklikler görürüz.
XVII. yüzyıl sonunda ve XVIII. asırda ise, tamamen sıcak ve canlı frapan renkler görürüz. Tezyinatta batılılaşma hâkimdir. Tezyinat, karşılıklı iki sahifeye taşar ve boşluklar halkâr ile doldurulur. Motiflerde büyüme ve kabalaşmanın bu asırlarda çoğaldığını gözlemek mümkün. Aynı zamanda vakfiye tezyinatlarını, mimari kalemişlerine yansır; bunların misallerini Sultan II. Mahmud`un Nusretiye Camiinde, Sultan Abdülmecid`ın annesi Bezm-i Alem Valde Sultan'ın Dolmabahçe Camiinde görürüz. Yani; Sultan II. Mahmud ile Sultan Abdülmecit ve Bezm-i Alem Valide Sultan'ın, Safranbolu Köprülü İzzet Mehmed Paşa'nın vakfiyelerindeki tezyinat ile inşa ettirip bizlere vakıf olarak emanet ettiği eserlerin süslemesi birbirine çok benzer. Aynı izleri mimaride, kalem işlerinde ve vakfiye süslemesinde görmek mümkündür.
Tebliğ metni sonunda slaytlarını gördüğünüz eserlerin ekseriyeti saray tezyinat atölyelerinde gerçekleştirilmiş olduğundan, genelde sarayın kültürünü, zevkini yansıttığı şüphesizdir. Dolayısıyla, bu eserlerin göz nuru ile yapılmasından dolayı, san`atcıların en bol ihsanlara kavuştuğu, bazılarının tamamlanamadığı, eksik kaldığı, bazı Padişah tuğralarında san`atçının altun bulamadığı sebebiyle, altun yaldız yerine, sarı rengi kullandığı açık olarak gözlenmektedir.
Osmanlı imparatorluğu'nun yıkılmasıyla birlikte, Cumhuriyet yıllarında bu kadar zengin vakıflar kurulmamış, matbaanın her alanda kullanılması, eski harflerin yasaklanarak latin harflerine geçilmesi, el yazmalarının ve hattatların mesleğe ihtiyaç kalmamasından dolayı yavaş yavaş ortadan kalkması sebebiyle de müzehhiplerin buna bağlı olarak bu işleri bırakmalarına neden olmuştur.
Bir diğer sebeb de bu sanatın kuyumculuk gibi çok hassas, uzun zaman isteyen, gözleri yorucu, masraflı bir meslektir. Sanatcının beğenmediği eserini buruşturup-yırtıp atması kolay bir san'at da değildir.
Sultan Reşad'ın hattatı Hasan Rıza Efendi'nin yeğeni, tıp doktoru Ahmed Süheyl Ünver, Paris'de ihtisasını tamamlarken Batı müze ve kütüphanelerinde bulunan el yazması eserleri inceleme ve yetkililere konuları hakkında bilgi verme alışkanlığı, hattat bir aileden gelme irsi özelliği, el sanatlarına düşkünlüğü, ressamlığı gibi sebeplerle Tıp Tarihi ve Deontoloji konusunu seçmiş, muayenehanelerde bol para kazanma hırsı yerine, kendi milli kültürümüz üzerinde çalışmayı arzulamış ve bu sahaya yönelmiştir. 1940'lı yıllara kadar Ord.Prof.Dr. Ahmet Süheyl Ünver, şimdiki Mimar Sinan Üniversitesi, eski Güzel Sanatlar Akademisi'nde İsmail Altunbezer ile birlikte Türk el sanatları ve tezyinat dersleri vermiş, bu sanatımızın unutulmasını-kaybolmasını kendi özel çabalarıyla engellemiş, ancak daha sonra Üniversite, bu dersleri tedrisattan kaldırdığı için, özel kurs olarak İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü'nde devam etmiştir. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi kurulduğunda, aynı işlevi orada da sürdürmeye devam etmiş, yüzlerce gönüllü öğrenci yetiştirmiş, emekli olduktan sonra da tezhip kurslarına devam etmiştir.
Yetiştirdiği mümtaz öğrencileri, Cahide Keskiner, Azade Akar, Çiçek Derman, Perihan Hanım, o'nun izinden giderek İstanbul Topkapı Sarayı, Kubbealtı Akademisi, Ankara Türk Ev Kadınları Derneği, Milli Kütüphane gibi yuvalarda bu kursları ücretsiz olarak sürdürerek yeni nesillerin yetişmelerini sağlamışlar, sergiledikleri eserlerden genç nesil etkilenmiş ve kurslara devam etmiştir. Bu arada Ankara'da Yılmaz Özcan da kendini yetiştirerek Milli Kütüphane ile Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğünde tezhip ve minyatür kursları düzenlemiş, kursiyerlere sergiler açtırmıştır.
Son on yılda ise bu sanat dalımız, üniversitelerin bünyesine girerek El Sanatları dallarının bir kolu olmuş, İstanbul Marmara Üniversitesi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Ankara Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Faküğltesi ve sanat tarihi dersleri gören diğer fakültelerde okutulmaya ve tatbik edilmeye başlandığını, bu konuda öğretim üyelerinin Yrd.Doç., Doç, Prof. akademik kariyerlerini aldığını görmekten mutluyuz, kıvaçlıyız...

SLAYTLAR :
----------
1.Beylik Dönemine ait XIV. yüzyıl bir Kur`an Cüzü zahriye sayfası.
2. Birgi Ulu Camii için 1317 yılının Ramazan ayının 27`sinde yazımı tamamlanan Kur`an-ı Kerim`in zahriye sahifesi. Memlûk tesiri görülüyor. Orta kısımda gofreli kabartma var
3. Fatih Sultan Mehmed`in 1468 yılında yazıldığı varsayılan vakfiyesi zahriye tezyinatı.
4.Sultan II.Bayezıd`ın K.129 numaralı vakfiyesinin tezyinatlı ilk sayfası.
5.Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Şehzâde Mehmed'in Hududnâmesi'nin
tezyinatlı sahifesi.
6.Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Şehzâde Mehmed'in K.122 numaralı 1546 tarihli Vakfiyesi tezyinatlı sahifesi.
7.Kanuni Sultan Süleyman`ın İstanbul sularıyla ilgili vakfiyesi tezyinatlı sahifesi.
8. Fatih`in Eyüp Sultan Vakfiyesi`nin III. Murad zamanında zamanında yenilenmiş vakfiyesinin zahriyesi.
9.1017 H./1608 M. tarihli Babüssaade Ağası Osman Ağa`nın
vakfiyesi süslemesi.
10.Sultan III.Mustafa`nın K.187 numaralı vakfiyesi Kadı tasdiki. sahifesinin tezyinatı.
11.Sultan III.Mustafa`nın kızı Şah Sultan`ın K.132 numaralı vakfiyesinde gül buketi. İlk defa vakfiyede açıkca görülüyor.
12. Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesi. Burada tezyinat artık iki sahifeye yayılmış. Motifler ve zincirekler büyümüş, pembe renk kendini göstermiştir. Türk potasında eritilmiş batı sanatı tesiri açıktır. Camgöbeği, pembe, eflâtun renkleri ile yaldız hakim. Ayrıca açıktan koyuya doğru giden rekteki kenger yaprakları, Türk kültüründe yeni görülüyor.
13.Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesinin tasdik sahifesindeki barok tezyinat.
14.Sultan III. Selim`in K.168 numaralı H.1216/ 1801 M. tarihli vakfiyesi zahriyesi. Halkâr üzerinde kontürlü süsleme ilk anda bizi etkiliyor.
15. Sultan Mustafa`nın kızı Beyhan Sultan`ın K.57 numaralı vakfiyesi süslemesi. Sahife kenar boşlukları sürme altunla halkâri

tezyinatla doldurulmuş. Tipik bir XIX. yüzyıl hanım eseri !..
16.Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyesi zahriyesi.
17.İrlanda-Dublin`de bulunan 1598 tarihli Silsilenâme zahriyesi.
18.İrlanda-Dublin`de bulunan 1598 tarihli Silsilenâme`nin II. bölümünün giriş süslemesi.
19.1682 tarihli Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde bulunan Silsilenâmenin zahriye sahifesi.
20.Sultan II.Abdülhâmid'in vakfiyesi zahriye sahifesi.

SLAYTLAR :
1.Beylik Dönemine ait XIV. yüzyıl bir Kur`an Cüzü zahriye sayfası.
2. Beylik Dönemine ait XIV. yüzyıl bir Kur`an Cüzünün, âyetlerin yer aldığı sahifelerden bir diğer örnek.
3.Beylik Dönemine ait bir Kur`an'ı Kerim. Satır araları meâlli

olup, boşluklar kırmızı taramalarla doldurulmuştur.
4. Birgi Ulu Camii için 1317 yılının Ramazan ayının 27`sinde yazımı tamamlanan Kur`an-ı Kerim`in zahriye sahifesi. Memlûk tesiri görülüyor. Orta kısımda gofreli kabartma var
5. Aynı Kuran`ın sonunda bulunan hangi harfin kaç adet olduğunu
belirten tezyinatlı sahife. Burada da gofre var.
6. Fatih Sultan Mehmed`in 1468 yılında yazıldığı varsayılan vakfiyesi zahriye tezyinatı.
7.Fatih`in oğlu Sultan II.Bayezıd`ın K.130 numaralı, 911 H. tarihli ek vakfiyesinin 153-154. sahifeleri tezyinatlıdır. Sultan Bayezıd`ın tuğrası da yaldızla görülüyor.
8.Bayezıd`ın K.131 numaralı Hududnâmesi`nin 162 numaralı sayfası tezyinatı.
9.Sultan II.Bayezıd`ın K.129 numaralı vakfiyesinin tezyinatlı ilk sayfası.
10.Sultan II. Bayezıd`ın oğlu Yavuz`un Selim Divanı tezyinatlı sahifesi.
11.Kanuni Sultan Süleyman`ın İstanbul sularıyla ilgili vakfiyesi tezyinatlı sahifesi.
12. Şehzâde Mehmed`in K.122 numaralı 1546 tarihli vakfiyesi tezyinatı.
13.Kanuni`nin oğlu Şehzade Mehmed`in 1546 tarihli K.172

numaralı vakfiyesi Hududnâmesinin tezyinatlı sahifesi.
14.Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyesi zahriyesi.
15.İrlanda-Dublin`de bulunan 1598 tarihli Silsilenâme zahriyesi.
16.İrlanda-Dublin`de bulunan 1598 tarihli Silsilenâme`nin II. bölümünün giriş süslemesi.
17.Vakıflar Genel Müdürlüğü`nde bulunan 1682 tarihli Silsilenâme`nin zahriyesi
18. Fatih`in Eyüp Sultan Vakfiyesi`nin III. Murad zamanında zamanında yenilenmiş vakfiyesinin zahriyesi.
19.1017 H./1608 M. tarihli Babüssaade Ağası Osman Ağa`nın
vakfiyesi süslemesi.
20.Hazinedarbaşi ve Babüsaade Ağası Osman Ağa bin Abdurrahman`ın K.134 numaralı 1017 tarihli Vakfiyesinde Sultan I.Ahmed Tuğrası.


21. K.51 numaralı Kapı Ağası Malatyalı İsmail bin Mehmed`in 1035 H./ 1625 M. tarihli vakfiyesi, XVII. y.y. daki değişimi göstermektedir.
22. Ruznâmçe-i Evvel el-Hac Osman Efendi ibni Ali`nin K.157 numaralı. H.1135/ 1722 tarihli vakfiyesi tezyinatı.
23.Divan-ı Hümayûndan Darüssâade Ağası Kâtibi El-Hac Mehmed
Efendi`nin 1208 H/ 1794 tarihli vakfiyesi tezyinatı.
24.Mihrişah Sultan`ın K.177 numaralı 1209 H./1794 M. tarihli vakfiyesi tasdik sahifesi.
25. Sultan III.Mustafa`nın K.187 numaralı vakfiyesi zahriye sahifesinin tezyinatı. Klâsik tezyinata yakın olduğu görülüyor.
26.Sultan III.Mustafa`nın K.187 numaralı vakfiyesi Kadı tasdiki. sahifesinin tezyinatı.
27.Sultan III.Mustafa`nın kızı Şah Sultan`ın K.132 numaralı vakfiyesinde gül buketi. İlk defa vakfiyede açıkca görülüyor.
28. Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesi. Burada tezyinat artık iki sahifeye yayılmış. Motifler ve zincirekler büyümüş, pembe renk kendini göstermiştir. Türk potasında eritilmiş batı sanatı tesiri açıktır. Camgöbeği, pembe, eflâtun renkleri ile yaldız hakim. Ayrıca açıktan koyuya doğru giden rekteki kenger yaprakları, Türk kültüründe yeni görülüyor.
29.Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesinin tasdik sahifesindeki barok tezyinat.
30.Sultan III. Selim`in K.29 numaralı H.1216/ 1801 M. tarihli vakfiyesi Kadı tasdiki kısmı süslemesi.
Vakfiyede doldurulmamış kısım var.Zira Padişah 1808`de boğdurulmuştur. Demek ki bu tarihten sonra tezyinatı tamamlanmıştır. Doğu-batı karışımı için güzel bir örnektir. Tezyinatın alt kısmında XVII. asır başı özellikleri görürken, yanlarda klâsik tezyinat izlerine, ortada ise batı etkisdi ile , açıktan koyuya doğru giden vişne rengi kenger yaprakları yer alır.
31.Sultan III. Selim`in K.168 numaralı H.1216/ 1801 M. tarihli akfiyesi Kadı tasdiki kısmı süslemesi.
32.Sultan III. Selim`in K.168 numaralı H.1216/ 1801 M. tarihli vakfiyesi zahriyesi.Halkâr üzerinde kontürlü süsleme ilk anda bizi etkiliyor.
33. Bir başka vakfiye süslemesi. Renklere dikkat edilirse, tam
bir uyum içinde. Tabiatla birlikte klâsik izler taşıyor..
34. Sultan Mustafa`nın kızı Beyhan Sultan`ın K.57 numaralı vakfiyesi süslemesi. Sahife kenar boşlukları sürme altunla halkâri
tezyinatla doldurulmuş. Tipik bir XIX. yüzyıl hanım eseri !...
35. Sultan Mustafa`nın kızı Beyhan Sultan`ın K.57 numaralı
vakfiyesi süslemesi.
36. Sultan I. Mahmud`un K.47 numaralı vakfiyesi süslemesi. Klâsik üslup hakim.
37. Sultan I. Mahmud`un K.47 numaralı zeyl vakfiyesi süslemesi. Halkâri, batılı üslup hakim. Kenger yaprakları daha tombul.

38. Sultan I. Mahmud`un K.47 numaralı zeyl vakfiyesi süslemesi.
Koyudan açığa giden pembe ve yeşil yapraklarla sanki yuvarlak çelengi hatırlatıyor.bir Barok-rokoko karışımı . Batı tesirli.
39. Sultan II. Mahmud`un K.190 numaralı 3. Vakfiyesi zahriyesi. Tam bir Türk Barak-Rokoko üslubu.
40. Sultan II. Mahmud`un K.190 numaralı 3. Vakfiyesi sonu tezyinatı.
41. Sultan II. Mahmud`un K.191 numaralı 4. Vakfiyesi zahriyesi. Batılı tesir çok. Şukufeler yer alıyor. İki Korinth sütun üzerinde

oturan, açıktan koyuya giden kenger yaprakları eseri süslüyor.
42. Sultan II. Mahmud`un zeyl Vakfiyesi zahriyesi.
43. 1819 tarihli Dayı-zâde Seyyid el-Hac Süleyman Ağa`nın K.137 numaralı vakfiyesi süslemesi.
44. Bezm-i Alem Valide Sultan`ın K. 32 numaralı 1261 H./ 1845 tarihli Guraba Hastahanesi vakfiyesi tezyinatı.
45. Bezm-i Alem Valide Sultan`ın K. 32 numaralı 1261 H./ 1845
tarihli Guraba Hastahanesi vakfiyesi tezyinatı.
46.Sultan Abdülmecid`in K.50 numaralı 1268 H./ 1851 M. tarihli vakfiyesinin zahriyesi.
47.Sultan Abdülmecid`in K.50 numaralı 1268 H./ 1851 M. tarihli vakfiyesinin zahriyesi.
48. Sultan II. Abdülhamid`in K.181 numaralı 1306 H./ 1888 tarihli vakfiyesinin zahriyesi.
---------------
15.3.1998.
04.03.1999
SADİ BAYRAM SLAYTLAR :
----------
1.Beylik Dönemine ait XIV. yüzyıl bir Kur`an Cüzü zahriye sayfası.
2. Birgi Ulu Camii için 1327 yılının Ramazan ayının 27`sinde yazımı tamamlanan Kur`an-ı Kerim`in zahriye sahifesi. Memlûk tesiri görülüyor. Orta kısımda gofreli kabartma var
3. Fatih Sultan Mehmed`in 1468 yılında yazıldığı varsayılan vakfiyesi zahriye tezyinatı.
4.Sultan II.Bayezıd`ın K.130 numaralı vakfiyesinin tezyinatlı ilk sayfası.
5.Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Şehzâde Mehmed'in K.172 numaralı Hududnâmesi'nin tezyinatı.
6.Kanuni Sultan Süleyman`ın İstanbul sularıyla ilgili vakfiyesi tezyinatlı sahifesi.
7.Kanuni Sultan Süleyman`ın K.45 numaralı tarihsiz vakfiyesinin tezyinatı.
8. Fatih`in Eyüp Sultan Vakfiyesi`nin III. Murad zamanında zamanında

yenilenmiş vakfiyesinin zahriyesi.
9.Şehit Mehmet Paşa'nın 1582 tarihli vakfiye tezyinatı.
10.Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vafiyelerinden birinin tezyinatı.
11.1625 tarihli Kapıağası Malatyalı İsmail bin Mehmed'in vakfiyesi.
12.Sultan III.Mustafa`nın K.187 numaralı vakfiyesi Kadı tasdiki. sahifesinin tezyinatı.
13.Sultan III.Mustafa`nın kızı Şah Sultan`ın K.132 numaralı vakfiyesinde gül buketi. İlk defa vakfiyede açıkca görülüyor.
14. Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesi. Burada tezyinat artık iki sahifeye yayılmış. Motifler ve
zincirekler büyümüş, pembe renk kendini göstermiştir. Türk potasında eritilmiş batı sanatı tesiri açıktır. Camgöbeği, pembe, eflâtun renkleri ile yaldız hakim. Ayrıca açıktan koyuya doğru giden rekteki kenger yaprakları, Türk kültüründe yeni görülüyor.
15.Sultan III.Mustafa`nın kızı Hatice Sultan`ın K.55 numaralı Vakfiyesinin tasdik sahifesindeki barok tezyinat.
16.Sultan III. Selim`in K.168 numaralı H.1216/ 1801 M. tarihli vakfiyesi
Kadı tasdiki..
17. Sultan Mustafa`nın kızı Beyhan Sultan`ın K.57 numaralı vakfiyesi süslemesi. Sahife kenar boşlukları sürme altunla halkâri tezyinatla doldurulmuş. Tipik bir XIX. yüzyıl hanım eseri !..
18. Sultan I. Mahmud'un K. 47 numaralı vakfiyesi zahriyesi.
19. Sultan I. Mahmud'un K. 47 numaralı vakfiyesindeki zeyllerinden 18a varağı.
20. Sultan II. Mahmud'un K.190 numaralı vakfiyesinin son sayfası tezyinatı.
21. Sultan Abdülmecid'in K.50 numaralı vakfiyesi zahriyesi.
22.Sultan II.Abdülhâmid'in vakfiyesi zahriye sahifesi.
04.03.1999

Atatürk kültür merkezine verilen resimler
----------------------------------O------------------------------------

Yayınlandığı Yer: Hacettepe Üni. Sempozyumu ,04.03.1999
Yazar :
Konuyla İlgili Diğer Başlıklar:
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • Hacettepe üniversitesi'nden Bir Yıldız Kaydı
  • Türk Müzeciliğinin çınarları
  • ?Îdî-zâde -Âkif-zâde Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Türk Kültüründe Icâzetnâmeler
  • Sabık Sultan ıı. Abdulhâmid'ın Selânik'den Istanbul'a Göçü
  • Amasya Uluslararası Alimler Sempozyumu Ardından
  • Kur'an Ve ılım
  • Kaynaklara Göre Güney-doğu Anadolu'da Ptoto- ön Türkler
  • Osmanlıda Resi Ilk Müze Adı Ne Zaman Ortaya çıktı?
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Türk Kültüründe ölüm
  • Sevgi Ve Yardımlaşmada Yarışalım
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan 1783-1810 Tarihleri Arasında Işlem Görmüş Bir Mühür Tatbik Deft
  • Kur'an Ve Bilgisayar-computer Ilişkisi
  • Sultan ıı. Bayezıd?ın Hattatı, Amasyalı şeyh Hamdullah Kur'an-ı Kerim'i Ve Bir Hâtıra
  • ?Îdî-zâde (- âkif-zâde) Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Osmanlı Döneminde Latin Harflerine Geçiş çalışmaları
  • Mühr-ü Süleyman Ve Türk Kültürü
  • Izgü Mescid
  • Taceddin Sultan Ve Evradı
  • çift Başlı Kartal
  • Bâki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedâdır
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Bosna- Hersek Ve Balkanlarda Vakıf Kültür Izleri
    (seminer Konu?mas? )
  • Ahlat Vakıfları
  • Selçuklu Kervansaraylarının Turizme Açılması
  • Hasan Paşa'nın Vakfı, şeyhülislÂm Ankaravi Mehmed Emin Efendi Vakfiyesi, Ve Ankara Sulu Han HikÂyesi
  • Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyeleri, Tezyinatı Ve Türk Süsleme Sanatındaki Yeri
  • Yakın Tarihimizde Merzifon, Merzifon Anatolian Koleji
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Türk Hat, Yazı-resim, Cilt Ve Tezhip Sanatı Ile Ilgili
  • Vakıflar Dergisi Makaleler Fihristi ( 27. Sayıya Kadar )
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Sultan ıı. Mahmud'un Vakfiyelerindeki Tezyinat
  • Maniheizm Doğuşu, Gelişimi Ve Tesirleri
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkında Yönetmelik
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Türk'ün Yolu Nereye Gidiyor
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Osmanlı Devleti Hakkında Bir Kronoloji Denemesi
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphrodosıas'ı ( Tisan )
  • Anadolu Turk - ıslam Sanatında Bazı Yapılar Ve Kronolojıye Aıt Katalog Denemesı...
  • Türk Kültüründe ölüm !
  • Büyük Türk Düşünürü Hacı Bayram-ı Veli Ve Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Ankara Hacı Bayram Türbesi'ne Vakfettiği H
  • Xıv-xıx. Yüzyıl Vakfiyelerinde Türk Tezhip Sanatınının Gelişimi, Batı Tesirleri Ve Günümüzde Yorumlayanlar
  • Anadolu'da Ilk RufÂiler Ve Hz.zeynel Abidin Ali Er-rufÂi El-abdali El-kayserani Soyuna Ait Bir Deneme Anad
  • Osmanlı Döneminde 1899 -1920 Yıllarında Istanbul Camilerinden çalınan çiniler
  • Peygamberler şehri Tarsus Ve Tarsus'da Bir özbek Vakfı
  • Başkent Ankara'nın Ihtiyacı Olan Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak ?
  • Ankara Ulus Semtinde Türk Vakıf Araştırma Merkezi'nde 15.11.1998 Tarihinde Hali Sergisi Açılış Konuşması
  • Prof.dr. Albert Gabriel'e Ait Bazı Belgeler
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ahilik Ve çıraklık Eğitim Ve öğretim Vakfı
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Cumhuriyet'in Derinliklerinden Hatıralar : Eski Ankaralılardan Dostum Sayın Nurettin Daş Ile
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphorodisias'ı ( Tisan Yapı Kooperatifi )-anatolıan : The Cradle Of Cı
  • Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve
  • Bektaşi Nutku (kendini Bil Ki, Tanrıyı Bilesin)
  • Kültürümüzde Hoşgörü
  • Fatih Sultan Mehmed'in Eyüp Sultan Külliyesi Vakfiyesi
  • Hicaz Demiryolları Ve Vakıflar
  • Mostar Köprüsü Restorasyonu Hakkında Ilk ön Rapor
  • Atatürkün Vakıflar Hakkındaki Konuşmalrı
  • Selçuk-name
  • Konyadaki Esk; Eserler Hakkında Atatürkün Başbakan Ismet Inönüye Telgrafı
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ord.prof.dr. Ahmed Süheyl ünver
  • Türk Kültürü Ve Yoksulluğu Ortadan Kaldırmak Için
  • Istanbul'un Fethine Kadar Beylik Dönemi Vakfiyeleri
  • Kıbrıs, Gürcistan, şirvan Fatihi Lala Mustafa Paşa'nın 1563 Tarihli Vakfiyesi
  • Vakıf Arazilere Ve Gayrimenkullerine Tecavüz Ve Düşündürdükleri
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Tekke Ve Zaviyelerin Kapatılmasından Sonra Taşınır Kültür Varlıklarının Korunması Ile
  • Türk Kültürünün Temeli Vakıflardır
  • Kültür Bakanlığı Tarihçesi Ve Milli Kültürümüz
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Eyüp Sultan Türbesi'nde 1919-1920 Tarihlerinde Yapılan
  • Merzifonlu Hacıbayramoğlu Maden Mühendisi Mehmed Akif Efendi
  • Selçuklu Tarihi, Selçuk Adı
  • Cumhuriyet Dönemi Kültür çınarlarından : Mahmut Akok
  • Mardin Vakıfları,imam Zeynel Abidin'in 1158 M. Tarihli, Ve
  • Tarihte Türk Adı Ne Zaman Ortaya çıktı ?
  • Sahib Ata Fahrü'd-din Ali'nin Konya Imaret Ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri
  • Phil.dr.hamit Zübeyr Koşay
  • Bulgarlar'ın Antik Başkenti Bulgar şehrindeki Islam Dönemi Mimari Eserlere Ait Panorama
  • Taşınır Kültür Varlıklarımızın Korunması Ve Yasa Dışı Trafiğinin önlenmesi
  • Ragıp Efendi'nin 1913-1922 Yılları Sibirya Ve Türkistan
  • Istanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nde Bulunan Tılsımlı Iki Gömlek Ve Kültürümüzdeki Yeri
  • Niksar Vakıflarına Genel Bir Bakış
  • Gazi Yahya Paşa'nın 1506 Tarihli Vakfiyesi
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Kanuni Sultan Süleyman'ın Oğlu şehzade Mehmed'in 1548 Tarihli Vakfiyesi, Hududnamesi Ve Türk Sanatındaki Yeri
  • Merzifon Ulu Camisinin Yeri Ve Merzifon'da Türk Islam Eserleri
  • Merzifon, çelebi Sultan Mehmed Vakfı üzerine Bazı Belgeler
  • Hayat Ağacı, Kültürümüzdeki Yeri, önemi Ve Mitlerin Ardındaki Gerçek
  • Türk Kültürünün Izleri üzerinde Araştırmalar: Etrüskler'in Ilk Vatanı Anadolu Mu? : Truva Savaşı Ve Etrüskler
  • Yıldız çini Fabrikasına Ait Birkaç Vesika
  • Selçuklu Vakfiyeleri üzerine Bazı Düşünceler
  • Xıv. Asırda Tezhiblenmiş Beylik Dönemine Ait üç Kur'an Cüzü
  • Baki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedadır
  • Osmanlı Devletinin Kuruluşunun 700. Yıldönümü Münasebetiyle: Sultan ı.mahmud'un Orjinal Iki Vakfiyesi
  • ııı. Selim'in Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve Türk Süsleme Sanatına Batı Sanatının Tesirleri
  • Osmanlı Dönemi Bazı Vakfiyelerin Hayır şartlarından Damlalar !
  • Bektaşilik Ve Masonluk
  • Minyatürle Ilgili Seçilmiş Bibliyografya
  • çelebi Mehmed Vakfı Arazisi üzerine Kurulan Merzifon Anatolian Koleji Ve Hastaneye Ait Bilgiler
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Safranbolulu Izzet Mehmet Paşa Vakfiyesi Ve Kütüphanesine Ait Tezyinatlı Iki Kur'an-ı Kerim
  • Istanbul Depremleri Ve Mimar Koca Sinan'ın Bilinmeyen Bazı Teknikleri
  • Merzifon'da Bilinmeyen Br Türbe '' Künbet Hatun ''
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkındaki Yönetmelik
  • Bitlis Vakıfları Ve Vakıf Eski Eserleri
  • Vakıf Eski Eserlerin Yeni Koruma Politikası
  • Sultan ııı.osman Vakfiyesi, Tezyinatı, Cilt Sanatı Ve Türk Kültüründeki Yeri
  • The Deed Of Foundatıon Of Sultan Osman The Thırd, ıts Embellıshments, Bındıng And ıts Place ın Turkısh Culture
  • Hacı Bektaş-ı Veli, Merzifon'da Piri Baba, Budapeşte'de Gül Baba Ve Bazı Bektaşi Vakıfları
  • Nurbanu ( Atik ) Valide Sultan'ın Istanbul-üsküdar'da 1582 Tarihinde Tesis Ettirdiği Vakfiyesi
  • Girit Defterdarı Rıdvanzade Hacı Mehmed Efendi Oğlu Ali Efendi'nin 1748 Tarihli Vakfiyesi Ve Tezyinatı
  • Bir çınarın Ardından... Yılmaz önge Dostumuz Hakkında Kısa Anekdotlar...
  • Beyhan Sultan Vakfiyeleri Ve Tezyinatları
  • Beypazarı Vakıflarına Genel Bir Bakış Ve Beypazarı Sadr-ı Azam Nasuh Paşa Hanı
  • Türk Kültürü Ve Biz
  • Bulgaristan'da Bulunan Osmanlı Vakıflarıdan Bir Demet
  • Bulgaristan'da Müftü Yardımcısı Yetiştiren Bir Vakıf Kuruluşu: Nüvvap
  • Ladik Ve Seyyid Ahmed-i Kebir Er-rıfai Hazretleri
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Halı Müzesi'nde
  • Bektaşi Nutku
  • Balkanlar Ve Kosova Facıası
  • Cumhuriyet'in Kuruluşunun 90. Yılında Başkent Ankara:
  • Istanbul Fethinin 555. Ayasofya'nın Müze Olmasının 74. Yıldönümü Vesilesiyle:
  • Atatürk'ün Vakıflarla Ilgili Sözleri
  • 893 H / 1488 M. Tarihli Akkoyunlu Yakub Han Vakfiyesi
  • Komünizmin Sembolü Lenin Yıkıldı, Sıra Bizans'ı Dize Getiren Fatih Sultan Mehmed'e Mi Geldi ?
  • Afganistan Tarihine Kısa Bir Bakış Ve Türk Subaylar Eskden Olduğu Gibi Milenyumda Da Afganistan Ordusunun EğitimÄ
  • Ayaş Vakfiyeleri üzerine Bir Deneme
  • Hacı Bayram-ı Veli Ve Tarıhe Bağlılık
  • Amasya-taşova- Alparslan Beldesi Seyyid Nureddin Alparslan Er- Rufâi'nin 655 H./1257 Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi Ve
  • Birgi Ulu Camii Içşn 1327 M. Tarihinde Yazılan Kur'an
  • Ankara'da Roma Anıtı- Res Gestae
  • A N " Akhi " Genealogical Tree
  • Milenyum Ruyası: Osmanlı Devleti'nin 700 Kuruluş Yıldönümü Ve Düşündürdükleri üzerine Bir Deneme
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Kendinden Desenli üzeri Yazılı Iki Kumaş
  • Kur'anda Yol Gösterici Ayetler
  • Amasya Vakıflarına Toplu Bakış
  • Izmir Bahri Baba Eski Musevi Mezarlığı
  • Anadolu'da Xııı. Yüzyıl Başlarında Bir Rufâi Zaviyesi
  • Glazed Tles Stolen From ıstanbul Mosques Between 1899-1920 Ottoman Period
  • Sultan ıı. Abdulhamid'in 1888 Tarihli Vakfiyesi Tezyinatı Ve Osmanlı Imparatorluğunda Ilk Toplu Konut Projesi
  • Tokat Vakıfları
  • şehirciliğe Katkısı Olan Kadınlar: Istanbul _üsküdar- Toptaşı, Nûrbânû ( Atik Valide ) Sultan Külliyesi
  • Türk Hâkimiyeti Döneminde Merzifon Mezarlıkları
  • Anadolu'da Xııı.y�zyıl B�r Rufa� Zav�yes�
  • Hayatını Vakıflara Vakfeden Y.mimar -mühendis Prof.dr. M. ılmaz önge
  • Başbakan Ismet Inönü'nün Cami,mescit Ve Diğer Vakıf Eski Eserlerin Korunmasıyla Ilgii Bütün Bakanlıklara Ve Genel Müdürlüklere G
  • EvkÂf-ı IslÂmiye Müzesi'nin Kuruluşu Ve Yönetmeliği
  • Giresun Ili Vakıflarına Toplu Bir Bakış
  • Türk-islam Yapılarında Kronoloji Denemesi
  • Merzifon Tarihinden Yapraklar
  • Momumentum Ancyranum-res Gestae- Ankara Yazıtı-augustus'un Yaptı?ı ??ler
  • Bayramlu Beyliği (hacıemiroğulları )
  • Osmanlı Devletinde Vakıflar Ve Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakfiyeleri
  • Kur'anda Yol Gosterici Ayetler
  • Kur'an'ı Kerimdeki Cinle Ilgili Ayetlerin Tamamı
  • Kur'an-ı Kerim'ın Arapca ındırılmesı ıle ılgılı Ayetler
  • Xıı-xııı.yüzyıl Türk Hamamları
  • Tanrı Ve Yazğı
  • Balkanlar Ve Kosova Faciası
  • Amasyalı Meşhur Eski Devirdeki Tarihçiler
  • Başkent Ankaranın Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak
  • Anadolunun Gobegınde 1229 Tarıhlı Tascı Ustalarının Dantel Gıbı ısledıgı Dıvrıgı Ulu Camı Ve Darussıfası
  • Merkez Efendının Mursıdı Merzıfonlu Sunbul Sınan
  • Merzıfonlu Tarıhcı ısmaıl Hamı Danısment
  • Amasyalı Tarıh Ve Cografyacılar
  • Milli Kütüphane'nin Dire?i Dr. Müjgan Cunbur 85 Ya??nda
  • Bektasılık Ve Tasavvuf
  • Alev?lerde Nas?p Alma Tören?
  • Asker? Kat?p Hafız ?brah?m Ethem Efend?’nin Eyüp Sultan Türbes?ne A?t Nukut Vakf?yeler? - Türkiye Vak?flar Bank.özelle?tir
  • Tar?kat-ı Rufaî ( Anonim )
  • Türk Tezh?p San'atına Genel B?r Bakı?
  • Sultanahmet Halı Müzes? Ve Vakıflar
  • Tokat Vakıfları
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  •