1 MART 1922'DE T.B.M.M.'Nİ AÇIŞ NUTKUNDAN
Evkaf mesailine gelince: Malumdur ki evkaf, memleketimizin mühim bir servetini teşkil eder. Bu servetten millet ve memleketi hakkiyle müstefit edebilmek için Şer'iye Vekâletiyle beraber bütün Heyeti Vekile'nin ve hatta Meclisi Âlinin bu hususu ehemmiyetle tetkik ile bu büyük müessesenin harabiden vikayesini ve memleket semerebahş bir hale vaz'ını temenni eylerim.
Efendiler; Evkafın hikmet-i mevzuu nazar-ı dikkate alınınca; bunun müessesat-ı diniye ile beraber hizmet ve muavenet-i iç timâiyeyi istihdaf eylediği tahakkuk eder.
Vakıfların; imarethaneler, bimarhaneler, hastahaneler, misafirhaneler, kütüphaneler, kervansaraylar, hamamlar, çeşmeler, mektepler, medreseler vesair irfan müesseselerine şamil bulunmuş olması evkaf meselesinin hallinde riayeti elzem olan esasatı göstermektedir.
1 MART 1339 (1923) T.M.M.M.'NİN 4. TOPLANTI YILINI AÇARKEN
Efendiler, geçen sene zarfında Evkaf Vekâleti mebani-i diniye hayriye tamirat ve inşaatında oldukça mühim bir faaliyet göstermiştir. Vuku bulan tamirat ve yekünü memleketin muhtelif noktalarına ait olmak üzere 126 camii ve mescid-i şerif ile 31 medrese ve mektep, 22 su yolu ve çeşme, 175 akar ve 26 hamama baliğ olmuştur.
339 senesinde İstanbul'a ait olup şimdiye kadar teşkilâtsızlık yüzünden ihmal edilen bentler tamiratı, ciddiyetle nazarı itibare alınarak bu hususta bir kanun lâhiyası tanzim ve Heyeti ve Vekileye derdest-i tevdidir ve kanun-u mezkürun Meclisi âlice tasdiki halinde İstanbul'da susuzluk tehlikesine mâruz kalan ahali ve mebani-i diniyenin şu ihtiyacı mümkün mertebe tehvin olunacaktır.
Yekünü mühim bir miktara baliğ olan evkaf sarfiyatının hiçbir teftişe tabii olmadan icra edilmesi gayri muvafık görüldüğü gibi mütemadiyen halk tarafından vuku bulan şikâyetin bir an evvel tahkiki kabil olmamakta bulunduğundan yeniden Heyeti Teftişiye Teşkilâtı bütçeye vaz olunmuştur.
Mahiye yirmi beş, elli kuruş gibi cüz'i bir meblağla ifayı hizmet etmekte olan hademe-i hayrattan 487 zatın maaşatına zam, şimdiye kadar 13.006 lira yapılmış ve bu sene zarfında bir o kadar lira zammı mukarrer bulunmuştur.
Efendiler, geçen sene arzetmiştim. Bu sene de tekrara mecburum ki evkaf meselesi mühimdir. Memleket ve milletin hakiki menfaati nokta-i nazarından tetkik ve icabat-ı asriyeye muvafık bir şekilde hallollunmak lâzımdır, elzemdir.
BAŞVEKİL İSMET PAŞA HAZRETLERİNE,
Son tetkik seyahatlerimde muhtelif yerlerdeki müzeleri ve eski sanat ve medeniyet eserlerini de gözden geçirdim.
1. İstanbul'dan başka Bursa, İzmir, Antalya, Adana ve Konya'da mevcut müzeleri gördüm. Bunlarda şimdiye kadar bulunabilen bazı eserler muhafaza olunmakta ve kısmen de ecnebi mütehassısların yardımiyle tasnif edilmektedir. Ancak memleketimizin hemen her tarafında emsalsiz defineler halinde yatmakta olan kadim medeniyet eserlerinin ilerde tarafımızdan meydana çıkarılarak ilmi bir surette muhafaza ve tasnifleri ve geçen devirlerin sürekli ihmali yüzünden pek harap bir hale gelmiş olan âbidelerin muhafazaları için Müze Müdürlüklerine ve hafriyat işlerinde kullanılmak üzere (Arkeoloji) mütehassıslarına kat'i lüzum vardır. Bunun için Maarifce harice tahsile gönderilecek talebeden bir kısmının bu şubeye tahsisi muvafık olacağı fikrindeyim.
2. Konya'da asırlarca devam etmiş ihmaller sebebiyle büyük bir harabi içinde bulunmalarına rağmen sekiz asır evvelki Türk medeniyetinin hakiki mimari şaheserleri sayılacak kıymette bazı mebani vardır. Bunlardan bilhassa Karatay Medresesi, Alâeddin Camii, Sahip Ata Medrese Camii ve Türbesi, Sırçalı Mescit ve ince Minareli Cami derhal ve müstacelen tâmire muhtaç bir haldedirler. Bu tâmirin gecikmesi ve âbidelerin kâmilen indirasını mucip olacağından evvelâ asker, işgalinde bulunanların tahliyesinin ve kâffesinin mütehassıs zevat nezaretiyle tâmirinin temin buyurulmasını rica ederim.
K.ATATÜRK
|
